In drie indruk wekkende boeken republiek der verenigde nederlanden en de”radikale verlichting” beschrijft Jonathan Israel de intellectuele voorgeschiedenis van de franse en amerikaanse revoluties. Ook altijd leuk om te lezen dat de nederlandse republiek daar zo’n cruciale rol in heeft gespeeld, al was het maar door gastvrij te zijn voor Spinoza en ruim baan te geven aan uitgevers en drukkers van allerlei grens-verleggende publikaties.
Maar hoe vat je die drieduizend bladzijden samen, welke van de grote lijnen wil je vast houden?
Gelukkig helpt Israel ons nu een handje met de publikatie van “A Revolution of the Mind; Radical Enlightenment and the intellectual origins of modern democracy”. Een handleiding achteraf van de kern van zijn analyses.
De ondertitel geeft al direct aan waar het om gaat: wat zijn eigenlijk de wortels van onze democratische waarden en wat kunnen we leren van de historische context waarin deze zich hebben ontwikkeld?
Voor de ontwikkeling van Informatiebeleid een belangrijke vraag omdat informatie en de informatietechnologie van dat moment voorwaardelijk zijn geweest voor het ontstaan van een geheel van principes dat Israel “radical enlightenment”noemt en samenvat(blz viii) als : ”democracy; racial and sexual equality; individual liberty of lifestyle; full freedomof thought, expression and the press; eradication of religious authority from the legislative process and education; and full separation of church and state”.
Israel verbaast zich er over (blz 224) dat de “prevailing view about the french revolution not being caused by books and ideas in the first place” zo wijd verbreid is , maar acht haar onverdedigbaar: er was eerst een “revolution of the mind” before the” revolution of the fact” (blz 228)
Het lijkt me dat beide onmisbaar waren, de intellectuele bewustwording en expressie waren de lont in een kruitvat. Zitten wij nu ook op zo’n kruidvat en is internet de nieuwe lont? Wie naar de rol van facebook, twitter etc kijkt in China, Irak etc zou het kunnen denken en hopen.
Als ik over de rol van informatie en technologie in die tijd lees (zie de boeken en essays van Robert Darnton[i])
raak ik onder de indruk van de prestaties van bijvoorbeeld Diderot bij het maken, uitgeven en distribueren van de Encyclopedie. Ik vraag me ook af of er een analogie is tussen die tijd , waarin men het totale aanbod aan informatie probeerde te vangen in één naslagwerk, en onze tijd waarin dat aanbod overmatig volledig lijkt. Toen was er een revolutie van het aanbod, dankzij de technologie van dat moment, nu hebben we een revolutie van de vraag nodig, met de technolgie van nu.. En waarom ook al weer?
Israel (blz x): “the general reading, debating and voting public need some awareness of the tremendous difficulty, struggle, and cost involved in propagating our core ideas in the face of ..ïdelogies,..elites, ..popular movements.. that combated egalitarian and democratic values from the mid 17th century down to the crushing of Nazism, the supreme counter-enlightement, in 1945” en (blz xi): “It is perhaps this global dimension above all that lends the history of radical thought its continuing relevance in our time. Democratic, secular, and egalitarian ideasdismally failed to be accepted or officially sponsored in many new countries…” en (blz xiii) “More recently, among the foremost challenges to radical enlightenment principles and one particularly threatening to modern society, was the modish multiculturalism infused with postmodernism….that deemed all traditions and sets of values more or less equally valid, categorically denying the idea of a universal system of higher values…”.
[i] Zie zijn : The business of Enlightenment; A publishing History of the Encyclopedie, 1775-1800 maar ook zijn recente essays in the NewYork Review of books over Google Books.
Speak Your Mind
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.